VERPLAATST DOOR SANNE BAVELAAR
2016
Opzij opzij opzij, maak plaats, maak plaats, maak plaats...
Dit schilderij (genaamd: Verplaatst) gaat over de balans in het leven; én hoe kwetsbaar die balans daadwerkelijk is. Enerzijds ziet u een welgesteld gezin. De ouders kijken televisie en hun zoon speelt met de toren van Pisa.
Echter, wie goed kijkt, ziet dat op de televisie vluchtelingen te zien zijn.
Daarnaast staan de blauwe poppetjes van het spel symbool voor de vluchtelingen die op dit moment Europa blijven binnenstromen. De vluchtelingen, waarvan hun leven opeens onzeker is. Hun levens staan op het spel. Hun leven is net zo wankel als de toren van Pisa. Na een onzekere reis zijn ze aangekomen in het onbekende; vol met onzekerheden omtrent hun toekomst. Sommigen hebben de reis niet overleefd. En degenen die de reis doorstaan hebben, hebben het nog steeds zwaar. Sterker nog: ze zijn niet overal welkom. Ondertussen wordt er gesproken over een goede verdeling. Net zoals de poppetjes op de toren van Pisa gelijkmatig verdeeld moeten worden. Anders is de toren uit balans; met alle gevolgen van dien.
In het schilderij komt de kleur blauw vaak voor. Zo is de blauwe kleur te zien in de trui van het jongetje; de trui van de vader; de kleding van de vluchtelingen op televisie; en de poppetjes. Hier heb ik bewust voor gekozen. Het welgestelde gezin kan het ene moment nog rijk zijn aan primaire levensbehoeften; maar door een ramp kunnen zij het volgende moment net zo goed vluchteling worden. Het toont hoe wankel de balans in het leven kan zijn. De gevluchte gezinnen zaten eerst waarschijnlijk ook gezellig thuis. Wie weet speelden ze ook een spelletje en keken televisie.
Wie nog beter kijkt, ziet dat binnen de groep blauwe poppetjes de individuen nog zichtbaar zijn. In uiterlijk weliswaar; maar symbolisch staat dit ook voor het innerlijk. Allen dragen een eigen rugzakje met zich mee. Allen hebben hun eigen herinneringen; hun eigen verhalen; hun eigen thuis; hun eigen leven! Gedurende de reis naar Europa; beginnen ze gek genoeg steeds meer op elkaar te lijken. Niet in werkelijkheid natuurlijk…
Ik bedoel het volgende: Hoewel we nog steeds te maken hebben met allemaal verschillende mensen, worden ze plotseling niet meer zo gezien. Alle blauwe poppetjes krijgen de benaming 'vluchteling'. Opeens lijkt het verhaal achter ieder mens te zijn verdwenen.
Toch maakte een bepaalde gebeurtenis in het nieuws een verschil. Op het schilderij is dit weergegeven met het rode poppetje rechts onderin. Het gaat hier om de peuter Aylan Kurdi (3 jaar) die aanspoelde in Bodrum (Turkije). Ik benoem het kindje bewust bij zijn naam. Want: opeens leken velen zich plotseling te beseffen dat het om mensen gaat; met een naam; met een verhaal. Mensen zoals wij. En niet om de algemene term 'vluchteling'. Niet om anonieme blauwe poppetjes. Doordat dit jongetje de 'vluchteling' een nieuw gezicht gaf; heeft dit kleine poppetje een andere kleur gekregen.
Rood. Waarom rood?
Enerzijds is rood een kleur vol gevaar. Het nieuwe inzicht was het gevolg van een foto van een klein, dood jongetje. Een gruwelijk beeld. En dit jongetje is niet de enige.
Anderzijds is rood de kleur van liefde en warmte. Een kleur die aanzet tot liefdevolle acties.
De titel 'verplaatst' heeft meerdere betekenissen: Enerzijds heeft dit woord een letterlijke betekenis; anderzijds ook een figuurlijke.
De letterlijke betekenis is te zien bij het jongetje; die een blauw poppetje moet verplaatsen na het gooien met de dobbelsteen. En ook op de televisie, waar de vluchtelingen zich genoodzaakt voelen om zich letterlijk verplaatsen.
De figuurlijke betekenis wordt vertaald door 'het verplaatsen in een ander'. De ouders, die zich verplaatsen in de vluchtelingen; evenals de aanschouwer van dit schilderij.
Maar ook de aanschouwer die zich verplaatst in het jongetje; dat onbezorgd aan het spelen is met de poppetjes. Niets vermoedend welke gevolgen het verplaatsen van de blauwe poppetjes kan hebben. Zich er niet van bewust dat er een groot verhaal achter ieder poppetje schuilt. En ondanks dat probeert hij ervoor te zorgen dat alle poppetjes een plekje krijgen, zonder dat de balans verstoord wordt. Een moeilijke opgave. En niet zonder gevaren.
Door iedere (genoodzaakte) verplaatsing gebeurt er wat en wordt de balans op de proef gesteld.
Tot slot nog andere symboliek:
- De achtergrond heeft roodoranje tinten. Enerzijds geeft dit de warmte van 'een thuis' aan. Anderzijds is het kleurgebruik grimmig en vurig. Dit staat voor gevaar.
- De dobbelsteen hoort bij het spel 'de toren van Pisa'. Wel is te zien dat het rode rondje in de richting van de vluchtelingen staat. Het lijkt op een 'stop'-teken. Dit verwijst naar de huidige ontwikkelingen; waarbij de vluchtelingen moeilijkheden ondervinden om bepaalde landen binnen te komen.
- De boot is gevouwen door het kindje. Het kindje dat een warm thuis heeft en kan leren hoe je een bootje vouwt. Een kind dat kind kan zijn. De boot staat ook symbool voor de boten waarmee de vluchtelingen hopen te overleven. Wie weet heeft het jongetje in zijn onschuld de boot gevouwen voor de poppetjes; zodat die de zee over kunnen varen. Een helpende, liefdevolle actie.
Hopelijk kan de mens elkaar een hart onder de riem steken en kan men liefde en warmte delen onder onze medemens. Zodat de balans van rust en vrede wederkeert…